Blockchain ve NFT
2008 yılında gerçek kimliği bilinmeyen Satoshi Nakamato takma adlı kişi/kişilerin yayınlamış olduğu “Bitcoin:A Peer-to-Peer Electronic Cash System” adlı bir makale ile hayatımıza giren blockchain (blokzincir) teknolojisi, günümüzde birçok farklı alanda kullanılır hale gelmiştir.
Blockchain, merkezi olmayan, dağıtık, paylaşılan, şifrelenmiş, sistemi kullanan kullanıcılar arasındaki işlemlerin tümünü doğrulayarak saklayan, geri dönüşü olmayan ve bozulmayan bir bilgi deposu olarak tanımlanabilir.
Blockchain teknolojisi, ilk ve en popüler kripto para birimi olan “bitcoin” ile birlikte tanınsa da daha sonra finans dışı sektörlerde de kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde blockchain teknolojisi, kripto para birimleri gibi finansal uygulamaların yanında, dijital kimlik doğrulama ve güvenlik, sağlık hizmetleri, bankacılık işlemleri, lojistik ve sigortacılık gibi işlemlerde birçok farklı alanda kullanılmakta, problemlerin çözümünü kolaylaştırmakta ve belgelerin ve kimlik bilgilerinin (noter gibi) onaylanmasını sağlamaktadır.
İlk olarak kripto paralar ile hayatımıza giren bu teknoloji; akıllı sözleşmeler, DAO’lar (Decentralized Autonomous Organization) ve NFT’ler (Non-Fungible Token) gibi yeni kripto varlıklarla farklı görünümlerde karşımıza çıkmaya devam etmektedir.
Bu yeni kripto varlıklardan olan NFT (“Non-Fungible Token”) blok zincir teknolojisi kullanarak dijital varlıkların benzersiz bir şekilde tanımlanmasını sağlayan bir tür kripto varlıktır. NFT’lerin kripto paralardan en büyük farkı ikame edilemeyen, eşsiz kripto varlıklar olmalarıdır. WIPO’nun da ifadesi ile “Dijitalleştirilebilen her şey bir NFT’ye dönüştürülebilir”. Bu özellikleri sebebi ile NFT’lerin popülerliği son zamanlarda artmış olup, birçok ünlü sanatçı dijital varlıklarını NFT olarak satmaya başlamıştır. Günümüzde NFT’lerin görsel sanat eserleri, müzik eserleri, oyunlar, gerçek hayat NFT’leri gibi sayısı artmaya devam eden birçok farklı kullanım alanı mevcuttur.
NFT’lerin popülerliği arttıkça, bu alanda birçok yeni girişim ve platform ve elbette hukuk dünyasına yansıyan birçok uyuşmazlık ortaya çıkmıştır. Bu noktada NFT’lerin marka tesciline konu edilmesi gerekliliği ve marka korumasından nasıl yararlandırılacağı sorusu karşımıza çıkmaktadır. Hukuk dünyası için oldukça yeni bir gelişmeye dair bu sorular şüphesizdir ki dünyada olduğu kadar ülkemizde de hukuki yansımalar doğuracaktır. Dolayısı ile bu konu “gri” alandan çıkarılıp hukukçular tarafından ayrıca ele alınmaya muhtaçtır.
Nice Sınıflandırması
WIPO (World Intellectual Property Organization) nezdinde oluşturulmuş olan Nice Sınıflandırması, dünya çapında ticari markaların sınıflandırılması için kullanılan bir sistemdir. “Nice Classification” olarak da bilinen bu sistem, ürün ve hizmetlerin belirli kategorilere ayrılmasını sağlayarak ticari marka başvurularının daha kolay ve tutarlı bir şekilde sınıflandırılmasına yardımcı olmaktadır. Bu sistem, ticari markaların korunması, tescil edilmesi ve kullanımının takibi için son derece önemlidir.
Sistem, 1’den 34’e kadar ürünler ve 35’ten 45’e kadar hizmetler için ayrılan 45 sınıf içermektedir. Örneğin, sınıf 25 “Giysi, ayakkabı ve şapka” ürünleri için, sınıf 35 ise “Reklam ve işletme yönetimi” hizmetleri için ayrılmıştır.
NFT’lere marka tescili koruması sağlanmak istenen durumlarda NFT’lerin Nice Sınıflandırmasına göre hangi mal/hizmet sınıfı kapsamında kabul görmesi gerektiği konusu ise hukuk dünyasında bir süredir tartışma konusu olmuştur. Bu konu hakkında EUIPO (European Union Intellectual Property Office) hazırlamış olduğu geçmiş tarihli kılavuzda NFT’lere değinerek, NFT’lerin Nice Sınıflandırmasında 9.sınıf altında yer alması gerektiği görüşünü açıklamıştır.
WIPO Blokzincir ve NFT’leri Nice Sınıflandırması Kapsamına Dahil Etti
Tüm bu hukuki tartışmalar akabinde, WIPO tarafından, Markaların Tescili Amacıyla Mal ve Hizmetlerin Uluslararası Sınıflandırmasına İlişkin Nice Sınıflandırmasının yeni yürürlüğe girecek olan 12. sınıflandırma listesini duyurulmuş ve bu liste 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
9. Sınıf:
Yeni mallar: “değiştirilemeyen belirteçler [NFT’ler] tarafından doğrulanan indirilebilir dijital dosyalar”, “bilgisayar ağ yönlendiricileri”, “taşınabilir belge tarayıcıları”, “klavye içeren akıllı telefon kılıfları”.
Malların değiştirilmesi: “blok zincir teknolojisini kullanarak kripto para işlemlerini yönetmek için indirilebilir bilgisayar yazılımı” “blok zincir teknolojisini kullanarak kripto varlık işlemlerini yönetmek için indirilebilir bilgisayar yazılımı” olarak değiştirilmiştir.
Yeni sınıflandırmayla birlikte artık NFT ve Blokzincir ürünleri 9. sınıfta yer alacak ve bu ürünler hakkında da marka koruması sağlanabilecektir.
Sonuç Olarak
NFT’ler, öz niteliklerinden kaynaklı sahip oldukları güç ile, dijital varlıkların benzersiz bir şekilde tanımlanmasını ve kaydedilmesini sağlayarak, dijital varlıkların sahte kopyalarının oluşturulmasını zorlaştırmakta ve sahiplerinin dijital varlıklarını başkalarının kullanımından korumalarına yardımcı olmaktadır.
Ancak, NFT’lerin yaygınlaşması ve dünyaca ünlü gerçek ve tüzel şahıslar nezdinde öneminin gitgide artmasından ötürü, NFT’ler tüm dijital varlıkların sahipliğini veya telif haklarını korumak için tek başlarına yetersiz durumdadır. Bu nedenle, dijital varlıkların sahipliği ve telif hakları konusunda tam olarak bilgi sahibi olmak ve dijital varlıkları muhtelif saldırılardan korumak için diğer yasal önlemleri de almak gerekmektedir. Bu noktada NFT’lere ilişkin marka tescili korumasından yararlanmak büyük önem taşımaktadır.
NFT’lerin marka koruması için ne tür stratejilerin izlenmesi gerektiği konusu daha derinlikli ve hukuki değerlendirme gerektiren bir alandır. Bununla birlikte, WIPO nezdindeki bu gelişmenin, marka hakkı sahiplerinin Türkiye’de de dünya genelinde olduğu gibi, bu teknoloji bakımından stratejilerini nasıl oluşturacakları konusunda yol gösterici nitelikte olacağı tartışmasızdır.
Kaynakça
Balıkçı, E. (2021). Dava ve Takip Konusu Olabilmesi Bakımından Kripto Paralar, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2053975 , 30.03.2023
Bilgili, F., Cengil, M.F. (2022). Blockchain ve Kripto Para Hukuku. Bursa: Dora Yayınevi
Erşin, A. (2022). Nft Teknolojisi Ve Bilişim Hukuku, Hukuk ve Bilişim Dergisi, https://hukukvebilisim.org/nft-teknolojisi-ve-bilisim-hukuku , 30.03.2023
The New Edition Of The Nice Classification Will İnclude Blockchain-related Goods And Service, (2022). https://intellectualpropertyplanet.wordpress.com/2022/11/16/the-new-edition-of-the-nice-classification-will-include-blockchain-related-goods-and-services , 30.03.2023
Ünal, G. Ve Uluyol, Ç. (2020). Blok Zinciri Teknolojisi Literatür Makalesi, Bilişim Teknolojileri Dergisi, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1081395 , 30.03.2023
Yılmaz, E. (2022). Blockchain ve Nft’lerin Nice Sınıflandırması. Hukuk ve Bilişim Dergisi, https://hukukvebilisim.org/blockchain-ve-nftlerin-nice-siniflandirmasi , 29.03.2023
https://www.wipo.int/classifications/nice/nclpub/en/fr , 30.03.2023
https://www.turkpatent.gov.tr/marka-nice-siniflandirma , 30.03.2023